Dziś (13 września 2021 r.), w siedzibie lubelskiego oddziału IPN, odbyła się prezentacja filmu „Stąd ruszyła lawina. Lubelski Lipiec 1980”. W spotkaniu wzięli udział Lubelski Kurator Oświaty Teresa Misiuk, Dyrektor IPN Oddział w Lublinie Marcin Krzysztofik, przedstawiciel Urzędu Miasta Lublin, dyrektor Tomasz Rakowski, Przewodniczący Regionu Środkowo-Wschodniego NSZZ „Solidarność” Marian Król, a także Prezes Fundacji Ruchu solidarności Rodzin Marek Wątorski. Premiera filmu będzie miała miejsce jeszcze dziś, o godz. 19:00 na kanale itvSolidarności (youtube) oraz na stronach facebookowych Regionu Środkowo-Wschodniego.
Film edukacyjny „Stąd Ruszyła lawina. Lubelski Lipiec 1980”, sfinansowany dzięki wsparciu Miasta Lublin, to projekt mający na celu dotarcie z historią strajków w lipcu 1980 r. do uczniów, młodych ludzi. Chcemy, by pamięć o ważnych dla naszej ojczyzny i naszego regionu wydarzeniach nie zginęła razem ze świadkami tamtych wydarzeń. Stąd pomysł, by docierać do ludzi młodych, tych, którzy będą budować przyszłość naszego kraju.
W ramach naszego projektu powstał prezentowany film, a także ścienna mapa-grafika, pokazująca zasięg i działania robotników, strajkujących podczas Lubelskiego Lipca 1980. Mapa jest już na wyposażeniu szkół podstawowych Lublina i części szkół województwa lubelskiego.
Produkcja w ciekawy sposób pokazuje tło historyczne wydarzeń z 1980 roku, a także podkreśla, jak ważne były to działania – doprowadziły do pokojowych zmian w Polscei sytuacji geopolitycznej w naszej części Europy. Celem projektu było przygotowanie materiału – mapy i filmu – do wykorzystania przez nauczycieli podczas lekcji WOS i historii współczesnej Polski.
Strajki na Lubelszczyźnie, które miały miejsce w okresie od 8 do 24 lipca 1980 r., przyjęło się określać jako „Lubelski Lipiec 1980”. Protesty zapoczątkowane w WSK Świdnik, objęły zakłady pracy w Bełżycach, Białej Podlaskiej, Biłgoraju, Bogucinie, Bychawie, Chełmie, Chodlu, Garbowie, Głusku, Kluczkowicach, Kocku, Kraśniku, Kurowie, Leonowie, Lubartowie, Lublinie, Łopienniku, Markuszowie, Michowie, Międzyrzecu Podlaskim, Nałęczowie, Niemcach, Opolu Lubelskim, Ostrowie Lubelskim, Piaskach, Poniatowej, Puchaczowie, Puławach, Radzyniu Podlaskim, Rykach, Sernikach, Siedliszczkach, Świdniku, Trawnikach, Zagłobie oraz Zamościu. Łącznie strajkowało ok. 170 zakładów pracy i blisko 100 tys. tysięcy ludzi.
Strajki były związane z głębokim kryzysem gospodarczym w PRL w końcu lat siedemdziesiątych. Ich bezpośrednią przyczyną było wprowadzenie przez komunistyczne władze kolejnych podwyżek cen. W trakcie strajków, po raz pierwszy zastosowano okupacyjną formę protestu – robotnicy pozostali w swoich zakładach pracy, wysunięto ponad 1200 postulatów, wniosków i negocjowano ich realizację z dyrekcjami i władzami. Obok postulatów socjalnych wysunęli także postulaty polityczne, domagając się m.in. wolnych sobót, zaprzestania represji wobec strajkujących , wolności słowa oraz demokratycznych wyborów do rad zakładowych. Skala i forma lubelskich protestów była całkowitym zaskoczeniem dla komunistycznych władz, które zmuszone zostały, po raz pierwszy w historii, do zawarcia porozumienia ze strajkującymi. Polskie społeczeństwo, pomimo blokady informacyjnej w kraju, dotyczącej wydarzeń na Lubelszczyźnie, dzięki audycjom RWE, uwierzyło, że taka forma walki, strajków w zakładach pracy będzie najbardziej skuteczna.
Lubelskie doświadczenia wielkiego protestu zostały wykorzystane w sierpniu 1980 r., podczas strajków na Wybrzeżu, w wyniku których narodziła się NSZZ „Solidarność”.
„Lubelski Lipiec”, będący początkiem walki NSZZ „Solidarność” o wolną i demokratyczną Polskę, przyczynił się do rozpadu komunistycznego systemu w Europie i na świecie.
W filmie wykorzystano materiały Regionu Środkowo-Wschodniego NSZZ „Solidarność”, Instytutu Pamięci Narodowej Oddział Lublin, strony internetowej Świdnik na kartach historii oraz fragment utworu „Stąd ruszyła lawina” w wykonaniu Krzysztofa Cugowskiego. Produkcja: GENE.vis na zlecenie Fundacji Ruchu Solidarności Rodzin, koordynacja: Marek Wątorski. Projekt zrealizowano dzięki wsparciu Miasta Lublin.